Türkiye’nin sanayi gücünün bel kemiğini oluşturan makine sektörü, yalnızca üretim kapasitesiyle değil, aynı zamanda teknolojiye adaptasyon ve ihracat performansıyla da ülke ekonomisinin stratejik yapı taşlarından biri haline gelmiştir. Bu yazıda Türkiye makine sektörünün tarihsel gelişiminden bugünkü durumuna, gelecekteki hedeflerinden dönüşüm stratejilerine kadar detaylı bir analiz sunuyorum.

Tarihsel Gelişim: Makine Sanayisinin Kökleri

1923–1950: Temellerin Atıldığı Dönem

Cumhuriyetin ilk yıllarında devlet destekli sanayileşme politikaları kapsamında sınırlı da olsa makine üretimi başladı. Ancak bu dönemde üretim kapasitesi oldukça düşüktü ve ithalata büyük ölçüde bağımlıydı.

1950–1980: Yatırımların Artışı

Kamu yatırımlarıyla birlikte altyapı projeleri ve sanayinin gelişimi makine üretimini teşvik etti. Özellikle tarım ve inşaat sektörlerinin talebiyle iç pazar büyümeye başladı.

1980–2000: Özel Sektörün Yükselişi

Serbest piyasa ekonomisine geçişle birlikte özel sektör yatırımları arttı. KOBİ’lerin çoğalmasıyla birlikte sektör daha rekabetçi ve çevik hale geldi.

2000 Sonrası: Teknoloji Odaklı Büyüme

Türkiye, bu dönemde CNC sistemleri, otomasyon, CAD/CAM gibi teknolojileri kullanmaya başladı. Ar-Ge merkezlerinin sayısı arttı, dijitalleşme gündeme geldi.

Türkiye Makine Sektörünün Güncel Durumu (2024)

İhracat Performansı

2024’ün ilk 8 ayında Türkiye’nin makine ihracatı 18,3 milyar dolara ulaştı. Son 12 aylık ihracat ise 28,2 milyar dolar seviyesinde. Sektör, otomotiv ve tekstil gibi ana sektörlere ekipman sağladığı için çarpan etkisi yaratıyor.

Başlıca İhracat Ülkeleri

• Almanya
• Amerika Birleşik Devletleri
• Rusya
• İtalya
• İngiltere

Öne Çıkan Alt Sektörler

• Takım tezgahları
• Pompa, vana ve hidrolik sistemler
• Tarım makineleri
• Tekstil ve ambalaj makineleri

İstihdam

Makine sektörü doğrudan 400.000+ kişiye istihdam sağlamakta. Türkiye genelinde 50.000’den fazla makine üreticisi veya tedarikçisi bulunuyor.

Güçlü Yönler ve Mevcut Zorluklar

Güçlü Yönler

• Gelişmiş mühendislik altyapısı
• Esnek ve çözüm odaklı üretim
• AB standartlarında kalite kontrol sistemleri

Zorluklar

• Katma değerli üretimde yetersizlik
• Ar-Ge harcamalarının azlığı
• Dijitalleşmede ve kurumsallaşmada eksiklikler
• İthalata bağımlı bazı temel bileşenler

2030 Vizyonu ve Gelecek Stratejileri

Türkiye’nin Hedefleri

• 63,3 milyar dolar ihracat
• Yüksek teknolojili makine üretimi
• Yerlileştirme: Kritik bileşenlerde dışa bağımlılığın azaltılması
• Endüstri 4.0: Dijital dönüşümün hızlandırılması
• Sürdürülebilirlik: Yeşil mutabakat ile uyumlu üretim

Makine sektörü, Türkiye’nin küresel rekabetçiliğini artırmak için dijitalleşme, yeşil üretim ve teknolojik dönüşüm üçgenine odaklanıyor.

Serkan Ayhan

Ticari ve Sanayi Gayrimenkul Danışmanı